Jonatan 160-142

De priester Mattatias is de Makkabese opstand begonnen in 167. Na zijn dood heeft Judas, zijn derde zoon de leiding genomen en vele veldslagen tegen de Seleuciden (Syriërs) gevoerd. Bij de laatste veldslag in Elasa (bij Mispa) is hij gesneuveld.
Na de dood van Judas is er een hongersnood in het land. De bevolking is ontevreden en velen lopen over naar de Seleuciden.

Jonatan is de jongste van de vijf zonen van Mattatias. Hij neemt in 160 de leiding op zich. Onder militaire druk van de Seleuciden verplaatst hij het kamp van de Judeeërs van Gofna (ten noorden van Mispa) naar de woestijn van Tekoa, ten zuiden van Jeruzalem.

Problemen met de Seleuciden
De Seleucidische generaal Bakchides probeert de Makkabese opstand neer te slaan en overvalt Jonatan en de zijnen in de woestijn van Tekoa, maar ze kunnen ontsnappen door de Jordaan over te zwemmen. Bakchides versterkt vele steden in Judea en legert er garnizoenen. Daarna vertrekt hij naar de hoofdstad Antiochië en er is rust voor twee jaar.

De hogepriester in Jeruzalem heet Alkimus en is een hellenist. Hij probeert de heidenen toegang te geven tot de tempel door de muur van de binnenhof neer te halen. Maar hij wordt ziek en sterft. Daarna is er een periode geen hogepriester.

 

In 157 probeert Bakchides nogmaals Jonatan te verslaan bij Bet-Bassi (dichtbij Betlehem), maar hij wordt vernietigend verslagen en moet de krijgsgevangenen aan Jonatan overdragen. Jonatan gaat weer ten noorden van Jeruzalem wonen, in Michmas (dichtbij Mispa).

Ligging van Antiochië, Damascus, Jeruzalem en Gaza

Strijd om de macht in Seleucië*)
Alexander Balas**) probeert koning Demetrius I uit het zadel te wippen. Demetrius I probeert vrede te sluiten met Jonatan en laat de gevangenen in de citadel (in Jeruzalem) vrij. Jonatan kan zich in Jeruzalem vestigen en begint het te versterken.
Alexander probeert ook vriendschap te sluiten met Jonatan en benoemt hem tot hogepriester in Jeruzalem.

Jonatan komt wel uit een priesterfamilie, maar hij is geen nakomeling van Aäron en zeker niet van Sadok. Toch trekt hij het priestergewaad aan in het jaar 152 tijdens het Loofhuttenfeest (1Mak.10:21). Het hogepriesterschap van Jonatan is voornamelijk ceremonieel, hij is vooral legerleider.

 

Demetrius probeert nog om Alexander te overbieden met beloften***), maar hij wordt door Jonatan afgewezen.

In 150 komt het tot een strijd tussen Alexander en Demetrius I. Uiteindelijk verliest Demetrius I en hij sneuvelt. Alexander sluit een verbond met koning Ptolemeüs VI van Egypte en trouwt met diens dochter Cleopatra. Op het grootse bruiloftsfeest in Ptolemaïs, is ook Jonatan uitgenodigd en wordt als een vorst behandeld.

Zilveren tetradrachme met Alexander I Balas en Cleopatra.

Drie jaar later, in 147, komt Demetrius II, de zoon van Demetrius I uit Kreta. Hij wil koning worden van Syrië. Hij voert strijd tegen hogepriester Jonatan, maar wordt bij Azotus (Asdod) verslagen. Koning Alexander is daarover natuurlijk zeer tevreden.

Maar in 145 trekt koning Ptolemeüs VI uit Egypte op langs de kust. Hij strijdt tegen zijn schoonzoon Alexander en neemt de hoofdstad Antiochië in; zijn dochter Cleopatra laat hij terugkeren naar Egypte. Alexander vlucht naar Arabië, maar wordt daar door een Arabier onthoofd. Kort daarna sterft Ptolemeüs. Nu is Demetrius II alleenheerser over Seleucië.

Jonatan sluit een vriendschapsverdrag met Demetrius II en krijgt het beheer over het hele gebied ten zuiden van Samaria. Demetrius II stuurt zijn leger naar huis, omdat er nu vrede is. Dat is kortzichtig.  Als hij belaagd wordt in zijn eigen hoofdstad, roept hij de hulp in van Jonatan, die met een elitekorps naar Antiochië trekt en de opstand bloedig neerslaat.Toch gedraagt Demetrius II zich daarna vijandig.

 

De zeer jonge Antiochus VI wordt door veldheer Tryfon uit Arabië opgehaald om koning te worden. Generaal Tryfon heeft al snel een groot leger, vooral bestaande uit militairen die boos waren, dat Demetrius II hen had afgedankt. Jonatan kiest de zijde van Antiochus VI; deze bevestigt  zijn aanstelling als hogepriester. Daarna voert Jonatan veldslagen uit van Damascus tot Filistea, terwijl Simon de vestingstad Bet-Sur in het zuiden verovert.

Jonatan versterkt zijn positie
Jonatan sluit vredesverdragen met Sparta en met de Romeinen. Hij versterkt Jeruzalem en de omliggende vestingsteden. Hij valt Demetrius II in het hoge noorden aan, als die hem bedreigt.

Jonatan gevangen genomen en gedood
Generaal Tryfon probeert zelf koning te worden. Hij trekt op naar Judea en ontmoet het leger van Jonatan in Bet-San. Hij doet alsof hij zijn vriend is, maar laat hem gevangen nemen.
Simon, de broer van Jonatan, neemt de leiding op zich.

Later wordt Jonatan door Tryfon gedood in Gilead. Simon laat zijn gebeente ophalen en begraaft het in Modeïn in het familiegraf. Simon laat daarvoor een enorm grafmonument oprichten met zeven piramides (voor zijn vader en moeder en zijn vier broers, die al zijn omgekomen, 1Mak.13:25-30).

*) Koningen van Seleucië in deze periode:
-- Antiochus IV Epifanes   175-164
-- Antiochus V                     164-162
-- Demetrius I                      162-150
-- Alexander Balas              150-145
-- Demetrius II                     145-140
-- Antiochus VI                    145-142
-- Tryfon                               142-138

**) Alexander Balas (of Alexander I Epifanes) zegt de zoon te zijn van Antiochus IV Epifanes. Hij wordt gesteund door Pergamum, Egypte en de Romeinen.

***) Demetrius I belooft o.a. de zoutheffing af te schaffen (1Mak.10:29). Zout was essentieel als conserveermiddel. In Nederland is de zoutbelasting pas in 1951 afgeschaft.

Bronvermelding:

Afbeeldingen:

Afbeelding 1: https://static.miraheze.org/christipediawiki/b/b4/Isra%C3%ABl_en_Juda_-_Access_Foundation_57a.jpg
Afbeelding 2: https://static.miraheze.org/christipediawiki/f/f6/Diadochen_200_vC_-_Shepherd.jpg
Afbeelding 3: https://live.staticflickr.com/7173/6786808303_b78928af44_b.jpg
Afbeelding 4: https://live.staticflickr.com/17/20151400_ab4ee5aeea_b.jpg